Historia pewnego kapelusza...
Do czego może się przydać kapelusz latem? Odpowiedź zdaje się nasuwać sama – może nas ochronić przed słońcem albo może być najbardziej rzucającym się w oczy elementem stroju eleganckiej damy podczas wyścigów konnych w Ascot. Jednak głowa jest nie tylko na kapelusz, to w niej rodzą się ekstrawaganckie pomysły i projekty. Służy ona do rozwiązywania problemów i paradoksalnie do tego kapelusze też można wykorzystać...
Na taką ideę wpadł Edward de Bono – twórca i propagator technik kreatywnego myślenia.
Technika 6 myślowych kapeluszy pomaga generować pomysły i dochodzić do konstruktywnych wniosków oraz osiągać zadowalające rozwiązania.
De Bono zaobserwował, że rozwiązywanie problemów w grupie (np. w firmie czy w zespole) nie zawsze jest efektywne i właściwe wnioski nigdy się nie pojawiają, ponieważ 1 osoba krytykuje pomysły innych, przez co "zabija" kreatywność albo wszyscy tak się zachwycają jakimś pomysłem, że zapominają o realiach (czyli np. nie uwzględniają wszystkich kosztów wdrożenia).
De Bono uznał, że to schematy myślenia w niektórych sytuacjach dezorganizują wspólną pracę. Postanowił te schematy wyodrębnić
i dla lepszego zobrazowania swojej idei konkretne sposoby rozumowania przyrównał do kolorowych kapeluszy.
Jest ich sześć: biały, zielony, żółty, czerwony, czarny i niebieski.
Z czym się kojarzą te kolory? Jak można "myśleć" w takim kolorowym kapeluszu ?
- Biały – kartka papieru albo laptop z logo w kształcie nadgryzionego owocu
- Zielony – jak łąka, która nie ma granic
- Żółty – słoneczny , optymistyczny
- Czerwony – serce, ogień
- Niebieski – niebo, z góry widać więcej
Jakie są Twoje skojarzenia? Pomyśl przez chwilę… zaraz się dowiesz jakie miał Edward de Bono.
Biały kapelusz
Do myślenia w nim przyda się biała kartka papieru, ponieważ ten etap dyskusji polega na zbieraniu danych, konkretów. Zawsze mamy jakieś informacje na początku dyskusji. Przykładowo: wiemy jaki jest wynik finansowy firmy, ile możemy wydać i ile powinniśmy zaoszczędzić. Pytanie "jak?" jest przedmiotem dyskusji, jednak najpierw potrzebne są dane.
Co mamy teraz? Co wiemy? Co chcemy osiągnąć? W jakim celu się spotykamy?
Odpowiedzi na te pytania pozwolą nam prawidłowo podejść do problemu. W czasie używania białego kapelusza nie ma miejsca na marzenia, "gdybania", ani nawet na krytykowanie. Tutaj liczą się tylko fakty.
- W ostatnim półroczu zanotowaliśmy wzrost sprzedaży o 4,2 %
- Nasi najwięksi konkurenci obniżyli cenę swoich produktów
- Inwestycja nie może przekroczyć 120.000 PLN
Zielony kapelusz
Zielony kapelusz rzeczywiście można porównać do łąki, ale zamiast kwiatów pełnej pomysłów. Myśleć w zielonym kapeluszu oznacza myśleć kreatywnie, rzucać pomysłami. W tej fazie również nie ma krytyki
i nawet ktoś, kto zazwyczaj widzi "drugą stronę medalu" powinien zaczekać z wygłaszaniem uwag, a zamiast tego zaproponować jakieś rozwiązanie.
Nawet jeśli jego pomysł nie zostanie wykorzystany może stać się inspiracją dla kogoś, kto wymyśli rozwiązanie akceptowalne.
- Studenci mogliby rozdawać ulotki i dodatkowo każdej osobie gadżet w postaci długopisu
Żółty kapelusz
Żółty kapelusz oznacza myślenie pozytywne, myślenie w kategoriach co będzie kiedy nam się uda. Dzięki żółtemu kapeluszowi wizja pomyślnego rozwiązania zapala zespół do pracy.
Żółty kapelusz nie szuka ograniczeń – wręcz przeciwnie - w ogóle ich sobie nie stawia. Chociaż nie wskazuje konkretnego sposobu wdrożenia to pozwala wypowiedzieć najbardziej pożądane wizje rozwiązania i podzielić się swoimi pomysłami. Kapelusz żółty mówi językiem zalet i korzyści, dzięki niemu możemy poczuć przez chwilę jak to będzie, gdy cel zostanie osiągnięty.
- Decyzja o zmianach spowoduje, że każdy z nas będzie miał szansę na większy rozwój.
- Jeśli uda się przeprowadzić inwestycję będziemy jedną z najszybciej rozwijających się firm z naszej branży.
- Nawet jeśli to będzie trudne i czasochłonne zadanie to na pewno się opłaci, bo dostaniemy premię.
Czerwony kapelusz
Czerwony – ogień, serce, czyli emocje. Korzystanie z czerwonego kapelusza pozwala na wyrażenie emocji dotyczących całej sprawy. Czasami takie subiektywne opinie wyrażane na początku dyskusji powodują podgrzanie atmosfery, przez co rozmowa przybiera całkiem inny obrót niż uczestnicy niż jej uczestnicy oczekiwali. Jednocześnie brak możliwości wyrażenia swoich uczuć i opinii powodowałby niepotrzebne napięcia. W czerwonym kapeluszu można mówić o swoich odczuciach i wsłuchać się w głos intuicji.
- Według mnie to dobry pomysł – tak czuje.
- Intuicja podpowiada mi, że to się uda.
- Nie jestem do tego przekonany.
Czarny kapelusz
Czarny kapelusz to czarne myśli, a więc czas na wypowiadanie krytycznych słów. Są wśród nas osoby, które praktycznie przez cały czas myślą w czarnym kapeluszu – widzą wszędzie problemy i przeszkody oraz powody, dla których coś miałoby się nie udać. Czasami ich wypowiedzi zabijają entuzjazm innych
i skutecznie gaszą zapał potrzebny do znalezienia rozwiązania. Oczywiście krytyka jest potrzebna. Warto zobaczyć drugą stronę medalu i zastanowić się czy wszystko zostało dobrze przemyślane. Nie zawsze można oglądać świat tylko przez różowe okulary. Równowaga jest bardzo istotna.
- Zwiększenie ceny może spowodować, że klienci wybiorą produkt konkurencji
- Ten pomysł nie ma szans na realizację. To by za dużo kosztowało.
- Z doświadczenia wiem, że takie rozwiązanie się nie sprawdza.
Niebieski kapelusz
Na koniec kapelusz niebieski. Ten kto nosi kapelusz w kolorze nieba zarządza dyskusją, moderuje ją. Może on zwrócić uwagę:
- Stop. Teraz nie czas na czarny kapelusz, zamiast krytyki zaproponuj coś swojego. Dyskutujemy w zielonych kapeluszach lub zaordynować:
- Kończymy rozmowy w żółtych kapeluszach. Czas na fakty i liczby. Proszę założyć kapelusze białe
Jak przebiega taka dyskusja? Uczestnicy rozmowy mogą naprawdę posiadać kolorowe kapelusze, jednak jest to wariant najbardziej czasochłonny – wystarczą karteczki w sześciu kolorach (dla przypomnienia jaki kapelusz jest aktualnie w użyciu) albo po prostu zdyscyplinowanie grupy. W zależności od tego jaki rodzaj problemu chce rozwiązać zespół kapelusze „zakłada się” w odpowiednich kolorowych konfiguracjach.
Jedną z możliwości poprowadzenia sesji jest użycie kapeluszy w następującej kolejności:
Malwina Fitko
Więcej o tym jak używać kapeluszy w dyskusji możesz dowiedzieć się na szkoleniach Prospero Business Training. Zapraszamy!