Kanały sensoryczne w komunikacji

Nasze zmysły: wzrok, słuch, dotyk, smak i zapach to "klucze do drzwi doświadczenia". Rozwijanie własnej wrażliwości sensorycznej, "wyostrzanie zmysłów", to doskonała droga do poznawanie bogactwa świata i otwarcia się na jego różnorodność. To także sposób na rozwijanie własnego umysłu, pobudzenie inteligencji i kreatywności. Powtarzalność wciąż tych samych bodźców, przeładowane informacjami otoczenie, w końcu tendencja naszego umysłu do upraszczania i tworzenia generalizacji – to przyczyny tego, że ludzie często: patrzą, nie widząc, słuchają, nie słysząc, dotykają, nie czując...

Zadaniem dobrego rozmówcy jest patrząc- widzieć, słuchając- słyszeć, dotykając- czuć.

Preferencje zmysłowe

Każdy z nas ma własne preferencje w przyswajaniu informacji, organizowaniu jej "w głowie", a także w komunikowaniu informacji innym. Niektórzy z nas wolą informacje wzrokowe - obrazki, wykresy, tabele, a także obserwowanie innych. Inni - informacje słuchowe - dźwięki, dyskusje, rozmowy telefoniczne itp., a są wśród nas również ci, którzy preferują informacje kinestetyczne - odczucia, język ciała, dyskusje w cztery oczy, fizyczny ruch i dotyk. Mówiąc najogólniej, każdy z nas ma wzrokowe, słuchowe lub kinestetyczne podejście do komunikacji i myślenia. Używamy wszystkich naszych zmysłów, jednakże mamy nieuświadomioną preferencję do używania jednego/dwóch z nich. Mówiąc inaczej – każdy z nas ma swój preferowany system reprezentacji.

Mówi się o 3 typach percepcji: wzrokowcach, słuchowcach i kinestetykach.
Badania poświęcone temu zagadnieniu wykazały również, że zależność ta ma swoje odzwierciedlenie w warstwie językowej, to znaczy: "wzrokowcy" mówią "obrazami", "słuchowcy"- "brzmieniami", "kinestetycy" - "uczuciami" i doznaniami płynącymi z ciała.
Osoby myślące za pomocą obrazów używają np. takich słów jak zobaczyć, przyjrzeć się, perspektywa, jasny; w wypowiedzi słuchowców pojawią się takie zwroty jak: mówić, powiedzieć, to dobrze brzmi, posłuchaj; a ktoś, kto myśli wrażeniami dotykowymi powie: dotknąć, chwycić, ciężki, poczuć coś.

Wyróżniono także czwartą, będącą częścią kinestetycznej, kategorię - "smakowo-węchową" obejmującą osoby, dla których dominujące są wrażenia zapachowe i smakowe.

Odzwierciedlenie

Dostosowanie swojej wypowiedzi do systemu reprezentacji naszego rozmówcy nazywamy odzwierciedleniem. Osiągamy to m.in. poprzez używanie określonych predykatów językowych tj. zwrotów językowych charakterystycznych dla danego systemu reprezentacji. Zastosowanie tego zabiegu (tzn. odzwierciedlenia systemu reprezentacji na poziomie językowym) jest jednym ze sposobów umożliwiających dostrojenie się do osoby, z którą jesteśmy w kontakcie.
Tą samą rzecz możemy przekazać tak aby dostosować się do systemu reprezentacji naszego rozmówcy i tym samym być dużo lepiej zrozumianym. Jeśli chcemy przekazać, iż kogoś rozumiemy to do wzrokowca możemy powiedzieć - "Potrafię to zobaczyć z podobnej perspektywy", do słuchowca - "To brzmi sensownie" a do kin estetyka - "Mogę poczuć to, co mi przekazujesz".

Wykorzystanie wiedzy o kanałach sensorycznych może mieć duże znaczenie wszędzie tam, gdzie zależy nam na budowaniu dobrego kontaktu i wzmacnianiu zrozumienia, m.in. w pracy trenera lub menedżera. Myślimy i zapamiętujemy we wszystkich systemach reprezentacji, ale większość z nas ma preferencje dotyczące jednego z nich - jest on u danego człowieka najlepiej rozwinięty, umożliwia najbardziej precyzyjne różnicowanie doświadczeń, jest to system podstawowy. Nadawca nadaje swój komunikat korzystając głównie ze swojego systemu podstawowego, podczas gdy odbiorca nastawiony jest na odbiór komunikatu według swojego systemu podstawowego. Jeżeli ich systemy się różnią, to dialog przypomina próby odbioru audycji radiowej na innych falach, niż jest nadawana. Określenie i korzystanie z systemu podstawowego danej osoby umożliwia nam mówienie jej językiem i zasadniczą poprawę wzajemnego zrozumienia. Stosowanie odmiennych systemów reprezentacji oznacza, że słuchacz musi sobie wszystko "przetłumaczyć". Większość osób niechętnie zmienia swój ulubiony sposób myślenia i mówienia.
Jeśli rozmówca rozpozna kanały jakimi porozumiewa się druga osoba, której chce coś przekazać - używając podobnych słów i wyrażeń dostosowuje się do sposobu myślenia tej osoby. Jest przez nią lepiej rozumiany, łatwiej jest się im porozumieć, a w relacjach biznesowych osiągnąć konkretne, wymierne cele.
Dobry trener, menadżer czy ktokolwiek inny kto się chce dobrze komunikować powinien zdawać sobie sprawę, że rozmówca ma inną wewnętrzną mapę rzeczywistości i nie należy zakładać, że to co mówimy - jest dla niego oczywiste. Dobrze jest pozbyć się również złudnego wrażenia, że po jednym wypowiedzianym zdaniu dokładnie wiemy, co nasz rozmówca ma na myśli.

Przykładowe wyrażenia różnych kanałów sensorycznych: